Кооз пляждар, зайтун талаалары менен курчалган ажайып, тарыхый шаарлар жана зайтун майынын кереметтерин даңазалаган уникалдуу ашкана… Түркиянын «Бактылуу Жээги» аталышында да белгилүү болгон Түрк Эгей жээги — ар түрдүү туристтик кызматтарды сунуш кылган эс алуучулардын бейиши, көк круиздер жана яхта үчүн мүмкүнчүлүктөр, ошондой эле кереметтүү жергиликтүү тамактар, баары укмуштуудай жаратылыш менен курчалган. Байыркы Эгей деңизинин соода жолдорунун боюндагы бул аймакта байыркы замандын эң улуу императорлору шаарларды курушкан жана кылымдар боюу эң маанилүү тарыхый өзгөрүүлөр болгон. Келгиле, бул жээктин сырдуу тарыхын изилдеп көрөлү.
Эпикалык баян үчүн сахна: Трояга саякат
Чанаккале облусунун Тевфикие айылында жайгашкан Троя шаары дүйнөнүн эң маанилүү, байыркы шаарларынын бири жана Түркиянын Эгей деңизинин жээгиндеги эң кызыктуу жерлеринин бири. Тогуз археологиялык катмары жана 3000 жылдык үзгүлтүксүз тарыхы бар байыркы Троя шаары 1998-жылы ЮНЕСКОнун Дүйнөлүк маданий мурастар тизмесине киргизилген. Ошондой эле бул байыркы шаар Түркиядан башталган Европа Кеңешинин биринчи жана жалгыз маданий жолу болгон Эгей жолунун биринчи чекити. Европанын эң престиждүү музей сыйлыктары менен сыйланган, Троядагы көрүнүктүү музейде аймактагы казуулардан табылган экспонаттар жана табылгалар топтолгон. Байыркы Ассос шаары – Эгей деңизинин Бехрамкале айылында деңизди караган террасалык дөбөдө жайгашкан. Түндүк Эгей аймагынын дагы бир байлыгы болгон бул байыркы шаарда Ассостун эң бийик жерине курулган Афина храмы орун алган. Ассостогу башка урандылардын арасында агора, гимназия жана эски шаардын театры бар. Ассостун атактуу тургуну Аристотель болгон, ал Македон сарайында Александр Македонскийге сабак бергенге чейин ушул жерде өзүнүн атактуу философиялык мектебин негиздеген.
Измир казынасы
Түркиянын Эгей деңизинин жээгиндеги байыркы шаарлар тууралуу сөз жалганда, алгач эле жыл сайын миңдеген жергиликтүү жана чет элдик туристтерди өзүнө тарткан Байыркы Эфес шаары жөнүндө сөз кылбасак болбойт. 2015-жылдан бери ЮНЕСКОнун Дүйнөлүк мурастар тизмесине кирген жана доорунун эң чоң порт шаарларынын бири болгон Эфес эллиндик жана Рим доорунда гүлдөп турган. 30 000 келүүчү сыйымдуулугу менен Түркиядагы эң чоң Цельс китепканасы; байыркы театр; Мазей менен Митридаттын дарбазалары; Байыркы дүйнөнүн жети кереметинин бири болгон Адриан жана Артемида храмдары менен бирге Рим үй-бүлөлөрүнүн байлыгын көрсөткөн «террассалуу үйлөр» да Эфестин негизги кызыктуу жерлеринин бири. Эфесте жүргөндө Бүбү Мариямдын үйүн, Ыйык Иоанндын мүрзөсүн жана Жети Уктоочу үңкүрдү да зыярат кыла аласыз.
Измирдеги Бергама дагы ЮНЕСКОнун Дүйнөлүк мурастар тизмесине кирген байыркы шаар. Эллиндик, Рим жана Византия доорлорунун маанилүү борбору болгон Бергама Аян китебинде айтылган жети маанилүү чиркөөнүн бири болгон. Бергамадагы бүгүнкү күнгө чейин сакталып калган имараттарга Афина храмы, Траянум жана Пергамон китепканасы кирет. Жогорку Акрополдон заманбап Бергама шаарына чейинки сейилдөө дөңсөөдөн бүт аймактын панорамалык көрүнүшү көрүнөт. Бүгүнкү күндө «Кызыл короо» деп аталган Серапис храмы Бергаманын дагы бир өзгөчөлүгү.
Эгей деңизинин жээгиндеги атактуу байыркы шаарлар менен бирге аймактын ички бөлүгүндө көптөгөн байыркы конуштар кездешет. Бул шаарлардын арасында Кутахьядагы Айзаной жана Денизлидеги Сардис байыркы шаарлары ЮНЕСКОнун дүйнөлүк мурастар тизмесине кирген. Денизлинин дагы бир көрүнүктүү жери Памуккале травертиндери менен бирге 1988-жылы маданий жана табигый мурас катары ЮНЕСКОнун Дүйнөлүк мурастар тизмесине киргизилген Байыркы Хиераполис шаары. Бурдурда, Айдын жолунда ЮНЕСКОнун тизмесине кирген Афродисиас байыркы шаарын жана укмуштуудай Сагалассос байыркы шаарын көрө аласыз.
Мугла – Эгей деңизи бүтүп, Жер Ортолук деңизи башталган жер.
Бул кооз шаардагы жүздөгөн урандылар сегиз миң жыл артка саякаттоого мүмкүнчүлүк берет. Муглада Кавнос, Книдос, Ксантос, Летунф жана Тлос сыяктуу бир нече байыркы шаарлар бар. Ликиянын мурунку борбору Ксантоста антик доорго таандык Ликия эстеликтерин көрө аласыз. Мугланын тынч шаары Датчага бараткан жолдо Эгей жана Жер Ортолук деңиздеринин кесилишинде жайгашкан байыркы Книдос шаарын зыярат кыласыз. Маданияттын жана искусствонун шаары жана байыркы замандын маанилүү соода борбору болгон Книдоста сиз Эгей менен Жер Ортолук деңизинин шаардын керемет театрында биригип жатканын көрүп, тарых жазылган бул уникалдуу географиянын сыйкырын сезе аласыз.
