Ассос – көк деңиздин тереңине караган, байыркы зайтун бактарынын көлөкөсүндө жайгашкан, Ида тоосунун этегиндеги эгей жээгиндеги бермет. Түркиянын азыркы Чанаккале облусунун Айваджык районунда жайгашкан Ассос кылымдар бою көптөгөн цивилизациялардын мекени болуп келген. Табияты сакталган, абасы таза жана байыркы мурастары бар Ассос бүгүнкү күндө Эгейдин эң кооз эс алуу жайларынын бири. Келиңиз, Түркиянын бул белгисиз байлыгы эмнелерди сунуштай турганын чогуу изилдеп көрөлү.
Эгейдин сергитүүчү маршруту
Ассос туристтерге чексиз көк деңизге чөмүлө турган көптөгөн булуңдар жана пляждарды сунуштайт. Кадырга жана Сивридже сыяктуу кооз булуңдар, Сокакагзы сыяктуу таза пляждар жана Байыркы порт сыяктуу көптөгөн жагымдуу жерлер бул кол тийбеген кооздуктардын арасында. Кадырга булуңу узун жээк тилкеси жана Көк Туу статусу менен өзгөчөлөнөт. Ассосто жээктин көбү чоң таштардан турат, андыктан көпчүлүк адамдар деңизге жыгач пирстер аркылуу секирип түшүшөт. Ассосто жайгашкан жерлердин бир өзгөчөлүгү – суу башка жерлерге караганда жайыраак ысыйт жана Эгей деңизинин суусу Жер Ортолук деңизине салыштырмалуу бир топ муздак. Ассоско келген туристтер ар кандай коноктоо варианттарын тандай алышат: кемпингдер, чакан пансиондор, люкс мейманканалар жана бутик мейманканалар.
Ассостун байыркы шаары
Ассостун жээктеринин кооздугуна кошумча, анын унутулгус байлыгы – Байыркы шаар. Бул шаар уктап жаткан вулкандык дөңсөөнүн үстүндө жайгашкан жана анын тарыхы биздин заманга чейинки VI кылымга таандык. Бүгүнкү күндө туристтерди кызыктырган бул байыркы шаар археологиялык казууларда ачылган чоң дубалдары жана архитектуралык калдыктары менен белгилүү. 2017-жылы ал ЮНЕСКОнун Дүйнөлүк маданий мурастар тизмесинин убактылуу тизмесине киргизилген. Байыркы философ Аристотель да Ассостун тургуну болгон жана бул жерде философия мектебин негиздеген. Ассостун Акрополунда жайгашкан Афина ибадатканасы байыркы шаардын эң маанилүү көрүүчүлөрүнө арналган байлыктарынын бири. Афина шаардын коргоочусу катары белгилүү жана бул архитектуралык эстеликте анын сыймыктуу сүрөттөлүшү орун алган. Храм архайкалык-дорикалык үлгүдөгү ибадаткананын Анатолиядагы жалгыз үлгүсү катары архитектуралык жактан да маанилүү. Бул храмды шаардагы эң бийик чекиттен, айрыкча күн баткан учурда көрүү – чындап эле унутулгус тажрыйба. Күн баткандан кийин, сиз шаардын башка бөлүктөрүн да, анын ичинде Агору, Гимназий жана ачык абадагы театрды кыдырып кете аласыз.
Бехрамкале жана анын чөйрөсү
Бехрамкале айылы байыркы шаар дубалдарынын ичинде жайгашкан чакан конуш. Айылдын тар көчөлөрүндө сейилдөөдө таш устачылыктын сонун үлгүлөрү болгон тарыхый үйлөрдү көрө аласыз. Ошондой эле айылдын аялдары көчөлөрдүн боюнда же кичинекей дүкөндөрдө сувенирлерди жана колго жасалган азыктарды сатышат. Бул жерден ар түрдүү дары чөптөр, зайтун майы жана даамдуу көк чөптөрдөн жасалган “тархана” шорпосун, ошондой эле кооз кол өнөрчүлүк буюмдарын табууга болот.
Айылда ошондой эле Осмон империясынын доорунда курулган мечит жана көпүрө бар. XIV кылымда курулган Хүдавендигар мечити квадраттык планга жана жалгыз күмбөзгө ээ болуп, михрабына кооз геометриялык оюм-чийимдер менен кооздолгон. Бехрамкаленин жанындагы Тузла дарыясынын үстүнөн өткөн Хүдавендигар көпүрөсү кылдат жасалган аркалары менен архитектуралык жактан таасирдүү. 600 жылдан ашуун тарыхы бар бул көпүрө транспорт үчүн жабык, бирок анын үстү менен жөө басууга болот. Ассостун айланасында да кооз айылдар жайгашкан, аларды сөзсүз көрүү керек. Ассостон жарым сааттык аралыкта жайгашкан тарыхый жана кооз айылдар Йешильюрт жана Адатепе бул аймакты изилдөө үчүн сунушталган сапарыңыздын алкагында болушу керек. Адатепе айылына келгенде, Түркиянын биринчи зайтун майы музейине да баш багып көрүңүз. Бул музейде зайтун майын өндүрүүнүн бардык этаптарын байкоого болот.
Даамдары эсте калуучу Ассос
Тарыхый жана табигый кооздугу менен белгилүү болгон Ассос – бир эле мезгилде гастрономиялык бейиш. Бул жерде эгей кухнясынын бардык даамдарын татып көрүүгө болот, анын ичинде гүлдүү ашкабактан жасалган тамактардан тартып деңиз фасолуна чейин. Порттогу ресторандарда жана таверналарда Ассостун белгилүү тамактарын: куурулган кальмар, меч балыгынын шашлыгы, скорпена балыгынын шорпосу, осьминог салаты сыяктуу даамдарды татып көрүүгө болот. Зайтун бактары менен капталган адырлары Ассосту зайтун майы боюнча Түркиянын популярдуу багыттарынын бирине айланткан. Бул жерде зайтун майынан жасалган салаттарды жеп, жергиликтүү эң сонун зайтун майларын сатып алууга болот. Күндүн ысыгында Ассостун белгилүү тут мөмөсүнүн сиробу менен сергип алууну унутпаңыз!
Ruins of the Temple of Athena at the ancient city of Assos. Behramkale, Canakkale,Turkey
DİA TARAMA (1970-2000)
