Бириккен Улуттар Уюмунун (БУУ) Башкы Ассамблеясында туруктуу өнүгүү планынын алкагында Түркия сунуштаган «Нөл Калдык» резолюциясынын кабыл алынуусу эл аралык коомчулукту 30-марттагы Калдыктарды жок кылуунун эл аралык күнүн экинчи жолу белгилөөгө түрткү берди. Бул маселеге көңүл буруп жыл сайын өткөрүлүүчү “Калдыктарды жок кылуунун эл аралык күнү”, келечектеги муундардын таза жашоосу үчүн жарактуу планетаны туруктуу өнүгүү принциптери менен, таштандыларды башкаруу аркылуу мураска калтырууну камсыз кылуу боюнча биргелешкен аракеттерди билдирет.
Түркиянын демилгеси менен эл аралык коомчулуктун маалымдуулугун арттырган калдыктарды жок кылуу кыймылы ысырапкорчулуктун алдын алууну, экологияга зыяндуу таштандылардын көлөмүн азайтууну, кайра иштетүү ылдамдыгын жогорулатууну, экономикалык үнөмдөөнү, жаратылыш ресурстарын эффективдүү пайдаланууну жана бул демилгелердин бардыгы аркылуу туруктуу өнүгүүнү колдоону сунуштайт.
Калдыктарсыз түрк ашканасы
Таштандысыз тамак — калдыксыз жашоо образынын маанилүү компоненти. Күн сайын ашканада калдыктар азыраак пайда болгон сайын, таштандысыз коом жана натыйжада жакшыраак дүйнө түзүлөт. Туруктуу тамак-аш жана келечек үчүн негиз болгон калдыксыз ресторандар түрк ашканасынын маанилүү элементи, экологиялык жана маданий деңгээлдеги туруктуу гастрономия болуп саналат.
Түркиянын берекелүү топурактары жана Анадолунун бай маданий мурасы менен азыктанган байыркы түрк кулинардык салттары баарын колдонуп, эч кандай таштанды чыгарбайт. Кылымдардан бери келе жаткан процесстерди жергиликтүү ингредиенттер жана оригиналдуу рецепттер менен айкалыштырган түрк ашканасы көптөн бери стихиялуулугу жана табигый калдыктарды азайтуу менен мүнөздөлөт. Түрк стилиндеги ашпозчулукта калган ингредиенттер жаңы тамакка айланат. Мисалы, жашылчалардын кабыгын салаттарга же өз алдынча колдонсо, мөмө-жемиштердин кабыгынан кыям жасоого болот. Ошо сыяктуу эле, эскирген нан ар кандай тамактарга жана десерттерге, ал эми калган күрүч шорполорго же күрүч пудингинин десерттерине колдонулат. Ошентип, калдыксыз түрк ашканасы кулинардык тажрыйбаны камсыздайт. Бул экологиялык жана социалдык жоопкерчиликтерди эске алган жана тамак-аш ресурстарын жакшыраак колдонгон жашоо образын үндөп, туруктуу келечекке салым кошот.
Түркиянын Туруктуу Туризм программасы жана Туризмдеги Туруктуу Трансформация
Түркия, 30-март Калдыктарды жок кылуунун эл аралык күнү аркылуу глобалдык маалымдуулукту жогорулатууга жардам берип, акыркы жылдарда туризм секторун комплекстүү туруктуу трансформациялоону демилгеледи. 2022-жылы Түркия туруктуу саякат жана туризм үчүн глобалдык стандарттарды түзгөн жана башкарган Туруктуу туризм программасына ыңгайлашууну жеңилдеткен үлгүлүү жол картасына ээ болгон Глобалдык Туризм Кеңеши (GSTC) менен өкмөттүк келишимге кол койгон биринчи өлкө болуп саналат. Турак жайдан баштап, программа туристтик экосистемага туруктуулуктун принциптерин киргизүү үчүн туроператорлорго жана дестинацияларга жайылат. 2024-жылдын 25-мартына карата Түркиядагы бардык объектилердин 2030-жылга чейин Туруктуу туризм сертификатын алуу максаты менен Түркиядагы документтештирилген/сертификатталган жайлардын жалпы саны 17 393кө жетти, алардын 871и сертификатталган. Түркиянын Туруктуу Туризм программасынын талабы, ошондой эле айлана-чөйрөнү коргоо боюнча “Нөл калдык” кыймылынын шарты болуп саналат. Натыйжада, мыйзам ченемдери менен ишке ашырылган Туруктуу туризм программасы Түркиянын калдыксыз аракеттерин күчөтүп, туруктуу шаарлар жана туризм үчүн маанилүү үлгү болуп кала берет.
Жашыл экосистемасы менен табияттын керемети болгон Түркия көгүлтүр сууларын тастыктоо үчүн көптөн бери экологиялык белгилерди колдонуп келет. дүйнөдөгү эң маанилүү экологиялык энбелгилердин бири эсептелген Көк желек программасында 551 Көк желек пляжы менен Түркия дүйнө жүзү боюнча үчүнчү орунда турат. Кошумчалай кетсек, Түркия акыркы жылдарда маданий туруктуулукта маанилүү кадамдарды жасап, ЮНЕСКОнун 21 Дүйнөлүк мурас объектилери жана 30 материалдык эмес маданий мурас элементтери менен дүйнөнүн экинчи өлкөсү. Археологиялык изилдөөлөрдөн улам тарыхый трансформациядан өтүп жаткан Түркия бул санды 2024-жылы 750гө, 2026-жылы 800гө жеткирүүнү көздөөдө. Анткени, 2023-жылы 720 казуу иштерин ишке ашырган.
